To była przełomowa dekada

W tym roku przypada 10-lecie działalności Związku. Wróćmy więc do początków. W jakim celu został on powołany, jakie zadania wykonuje oraz jakie gminy wówczas wchodziły w jego skład?
W 2013 roku z inicjatywy wójtów i burmistrzów podjęto decyzję o utworzeniu Związku Międzygminnego pod nazwą „Natura” w Grójcu, którego celem będzie wykonywanie zadań w zakresie gospodarki odpadami w imieniu i na rzecz założycieli Związku. Wynikało to wówczas z dyrektywy Unii Europejskiej, która obligowała Polskę do dostosowania się do unijnych wymagań pod względem gospodarowania odpadami. Po spełnieniu formalności prawnych finalnie od 1 stycznia 2014 r. Związek zaczął świadczyć usługę odbioru odpadów komunalnych z ośmiu gmin: Grójec, Warka, Jasieniec, Błędów, Belsk Duży, Goszczyn, Chynów oraz Promna. 

Proszę powiedzieć, kto wchodzi w skład zarządu oraz zgromadzenia związku, oraz czy funkcje te były/są odpłatne? To od początku istnienia Związku kontrowersyjny temat.
Organami Związku są Zgromadzenie Związku, które jest organem stanowiącym i kontrolnym oraz  Zarząd Związku, który jest organem wykonawczym Związku. Zarząd Związku jest powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród jego członków. Zgromadzenie może  powoływać stałe lub doraźne komisje do określonych  zadań, ustalając ich przedmiot działania oraz skład osobowy.
Wówczas, gdy Związek tworzyło osiem gmin, w skład Walnego Zgromadzenia Związku wchodzili  burmistrzowie i wójtowie tych samorządów. Podczas posiedzeń wspólnie wybierali spośród siebie Przewodniczącego Zgromadzenia, członków Zarządu, oraz skład  Komisji Rewizyjnej. Od samego początku były to funkcje pełnione społecznie, nieodpłatnie. Tak jest do dnia dzisiejszego. 

Czy Związek to tylko odbiór odpadów? Czy realizuje również inne cele?
Związek utworzony został w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gmin wchodzących w skład Związku, a w szczególności w celu efektywniejszego wykonywania zadań publicznych w zakresie gospodarowania odpadami. Przejął od gmin całą gospodarkę odpadami z nieruchomości zamieszkałych. Związek nie prowadzi  żadnej działalności gospodarczej. Jest to działalność statutowa. Co roku organizujemy przetarg na odbiór i zagospodarowanie odpadów. Zajmujemy się również szeroko pojętą edukacją, inicjujemy, organizujemy, uczestniczymy w wydarzeniach lokalnych i szkołach. Naszym celem jest zwiększanie świadomości mieszkańców w tematach ekologii, zachęcanie do świadomego korzystania ze środowiska naturalnego oraz przekazanie dobrych praktyk w postępowaniu z odpadami. 

W takim razie, proszę powiedzieć, jak na przełomie tych 10 lat można określić poziom odbioru odpadów, a także poziom segregacji? 
Na przestrzeni tych dziesięciu lat prowadzimy statystykę odbioru odpadów, kontrolujemy firmę odbierającą odpady, a także nieruchomości zamieszkałe. Wiemy, jak zmieniał się stopień segregacji. Warto podkreślić, że rośnie wrażliwość społeczna, a także świadomość o prawidłowej segregacji odpadów, ale drastycznie rosną również wymagane przez ustawodawcę poziomy wynikające z przepisów prawa.  Dlatego tak ważna jest rola mieszkańców ponieważ to od nich zależy poziom segregacji odpadów. W związku z tym, bardzo duży nacisk kładziemy na edukację i wszelkiego rodzaju eko-spotkania. To od mieszkańców zależy jaka będzie wysokość opłaty za odbiór i zagospodarowanie odpadów. Jeżeli nie uda nam się osiągnąć wymaganych poziomów zostaną nałożone kary na Związek co jednocześnie przełoży się na wyższe opłaty ponoszone przez mieszkańców.

Zmiany w prawie są na tyle intensywne, że wymaga to od Państwa stałego śledzenia nowych rozporządzeń?
Tak. Na przełomie tych dziesięciu lat mocno wyspecjalizowaliśmy się w tym zakresie. Jako jednostka podlegająca Regionalnej Izbie Obrachunkowej i działająca na wzór samorządów, nałożono na nas również szereg obostrzeń. Musimy rozliczyć się z każdej złotówki. Nie mamy i nie możemy mieć zysku z pobieranych za odbiór i zagospodarowanie odpadów opłat. Są one tak skalkulowane, aby z wpłat od mieszkańców pokryć ustaloną w przetargu stawkę dla firmy, a także koszty organizacyjne, wynikające z pracy biura. 

Przełomowym momentem w istnieniu Związku był 2018 rok. Wówczas doszło do wzrostu stawki za odbiór odpadów komunalnych? Czym podyktowana była ta zmiana?
Bezpośredni wpływ na ten stan miał ogromny wzrost kosztów składowania odpadów na wysypiskach. Opłaty za korzystanie ze środowiska, stanowiące swoisty podatek ekologiczny, z roku na rok ulegały znacznemu wzrostowi. Nie bez znaczenia dla wysokości cen miała również nowelizacja ustawy o odpadach uchwalona w 2018 roku. Dostosowanie przedsiębiorstw do nowych warunków ponadto rosnące ceny usług polegających na odbiorze i zagospodarowaniu odpadów komunalnych wynikających z wzrostu płacy minimalnej, wzrostu cen paliw, energii elektrycznej oraz spadku cen zakupu surowców wtórnych spowodowało duży wzrost cen w składanych ofertach w postępowaniach przetargowych. Kolejnym powodem był znaczący wzrost opłaty za przyjmowanie odpadów, bo aż o 50 % w jedynej Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych, do której ówcześnie Związek mógł oddawać odebrane od mieszkańców odpady zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarowania Odpadami.  Byliśmy jedną z pierwszych jednostek, która dostosowała się do zaistniałych warunków.  Dalsze utrzymywanie niskich stawek niosłoby ze sobą konieczność dopłacania do gospodarki odpadami z budżetów poszczególnych gmin uczestników Związku co przekraczałoby ich możliwości finansowe. 

Nie da się ukryć, że efektem podwyżki była fala hejtu w kierunku Związku, a tym samym wystąpienie z niego kilku gmin. 
Fala hejtu była następstwem publicznych wypowiedzi osób, które uważały, że Związek powinien zakończyć swoje funkcjonowanie. Nowi włodarze posiadali przeświadczenie, że sami będą w stanie sprawniej i taniej rozwiązać problem gospodarki odpadami. Z perspektywy czasu wiemy, że większość gmin, która opuściła Związek ma stawki znacznie wyższe, niż te obowiązujące w Związku. Mieszkańcy nie dostrzegali szerszego problemu podwyżek, które w roku 2018 i 2019 dotknęła praktycznie każdą gminę. W tym okresie zapadła decyzja czterech gmin o opuszczeniu Związku. 

Jakie dodatkowe konsekwencje niosło jeszcze za sobą wystąpienie gmin ze Związku?
Rosnące napięcie w związku z podwyżką i wystąpieniem 4 gmin spowodowało pogłoski  o rozpadzie Związku. Konsekwencją tego był znaczący  spadek  wpływów z tytułu wpłat za odpady od mieszkańców, pomimo prowadzonej windykacji. Po wielu dyskusjach uczestników Związku zapadła decyzja  o pokryciu brakujących wpłat od mieszkańców środkami z budżetów samorządów. Mając na uwadze regulacje statutowe gminy - uczestnicy Związku w dniu 30 grudnia 2019 r. podjęli uchwałę o wpłaceniu stosownych dopłat w III ratach, które zostały przeznaczone  na pokrycie wydatku związanego z zapłatą wynagrodzenia wykonawcom z tytułu podpisanych umów na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych na 2019 r. z terenu 8 gmin - uczestników Związku.
Zgodnie z podjętą uchwałą nadwyżka budżetowa Związku powstała z tytułu ściągnięcia od mieszkańców wymagalnej opłaty za gospodarowanie odpadami za okres do 31 grudnia 2019 r. zostanie przekazana gminom, które wystąpiły ze Związku w formie dotacji celowej.
Pierwszego zwrotu ściągniętych należności dokonano  gminom w 2021 roku. Wysokość III raty dopłaty została pomniejszona o 70% przez gminy.
W dniu 13 marca 2024 r.  Zgromadzenie Związku podjęło uchwałę o zwrocie następnej części dopłaty gminom, które wystąpiły ze Związku  z tytułu ściągnięcia od mieszkańców wymaganej opłaty w formie dotacji celowej z przeznaczeniem na gospodarkę odpadami. Będzie to drugi zwrot z tytułu ściągniętych należności gminom, które wystąpiły ze Związku.
W wyniku skutecznych działań windykacyjnych przy współpracy z Urzędem Skarbowym, Związek będzie sukcesywnie zwracał  gminom wpłacone dopłaty. Na ten moment, zwróciliśmy samorządom ponad 65% wpłaconych dopłat. 

Od 2021 roku Związkowi udaje się utrzymać stawkę za odbiór i zagospodarowanie odpadów na takim samym poziomie. Z czego to wynika?
Wieloletnie doświadczenie zdobyte przez minione 10 lat funkcjonowania Związku pozwoliło na dostosowanie systemu gospodarki odpadami w najbardziej optymalny i profesjonalny sposób zgodnie z potrzebami mieszkańców utrzymując niską stawkę. Związek ma możliwość uzyskania najkorzystniejszych cen za zagospodarowanie odpadów komunalnych dla gmin członkowskich ze względu na organizację jednego dużego przetargu dla wszystkich gmin uczestników związku oraz centralizację kosztów prowadzenia obsługi i rozwoju systemu gospodarki odpadami. Mimo rosnącej inflacji w ostatnich latach oraz wielu podwyżek cen paliw, prądu, utylizacji odpadów, kosztów osobowych i innych, Związek od 2021 roku nie podniósł stawki za odbiór i zagospodarowanie odpadów. Mieszkańcy gmin należących do Związku są zadowoleni z aktualnych rozwiązań co można doświadczyć podczas rozmów z mieszkańcami oraz prowadzonych działań edukacyjnych.

Wojna na Ukrainie wiąże się z napływem uchodźców, co również oznacza, że w gminach generowana jest większa ilość opadów. Czy w tym zakresie udało się przy współpracy z samorządami wypracować rozwiązanie? 
Dzięki udzielonej pomocy przez Państwo polskie samorządy dysponowały szczegółowymi informacjami co do okresu przebywania i liczby uchodźców przebywających na terenie gmin- uczestników Związku. Część mieszkańców, którzy gościli pod swoim dachem uchodźców samodzielnie zadeklarowało zmianę podstawy naliczenia opłaty. Pozostałe osoby zostały poinformowane przez Związek o konieczności złożenia zmiany deklaracji lub ta opłata została zmieniona na podstawie decyzji Zarządu Związku. Cały proces przebiegał bardzo sprawnie dzięki dobrej organizacji i współpracy Związku z samorządami. Podjęte działania pozwoliły zgromadzić dodatkowe środki finansowe na pokrycie zwiększonej ilości odpadów komunalnych.

Jak Pan podsumuje minione 10 lat pracy Biura Związku? 
W biurze od początku istnienia Związku pracuje stały doświadczony kilkuosobowy zespół, który stale podnosi swoje kwalifikacje zgodnie ze zmieniającymi się przepisami prawa. Obsługuje w tym momencie cztery gminy w każdym zakresie począwszy od gospodarki odpadami, a skończywszy na windykacji należności. Tworzymy świetny team, doskonale układa się również współpraca z samorządami. Każdy z nas ma wspólne cele i oczekiwania. Naszym są jak najniższe stawki przy utrzymaniu wysokiego poziomu obsługi oraz rozwiązywanie problemów na bieżąco.
Z perspektywy 10 lat przeżyliśmy wzloty i upadki: wyjście 4 gmin, COVID, napływ cudzoziemców, a mimo to od 2021 roku nie zmieniliśmy stawki za odbiór odpadów. Mamy stabilną sytuację w Związku.

Dziękuję za udzielenie wywiadu i życzę dalszego rozwoju Związku.  
Dziękuję.   {Play}