Pamiętając o grójeckim gettcie

W lutym 2026 roku przypada 85. rocznica likwidacji grójeckiego getta - rocznica wymordowania ponad polowy mieszkańców naszego regionu.
Uważamy, że lokalne władze powinny zorganizować obchody tej rocznicy z odpowiednią oprawą, w tym tworząc Społeczny Honorowy Komitet Organizacyjny. – pisze Jakub Wójcik prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Grójeckiej. 
Organizacja w ramach obchodów proponuje wmurowanie tablicy upamiętniającej żydowskich mieszkańców Grójca na jednej z kamienic w centrum miasta - np. na budynku w którym znajdowała się żydowska szkoła dla dziewcząt. Organizację spotkań z potomkami Żydów grójeckich, którzy mieszkają w USA Izraelu i Argentynie. Udział w wydarzeniu Żydowskiej Gminy Wyznaniowa z Warszawy, Fundację Nissenbaumów i organizacje pozarządowe jak Forum Dialogu, oraz przedstawicieli Kościoła Katolickiego, straży, wojska, policji.
Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Grójeckiej historyczne przetłumaczyło z jidysz 400 stron wspomnień Żydów grójeckich, którzy przeżyli zagładę i spisali swoje losy i wspomnienia z młodości w Grójcu. Materiał ten wymaga korekty językowej, opracowania historycznego i składu graficznego. Materiał ten mógł mieć premierę podczas rocznicy.
Towarzystwo proponuje, aby starosta albo burmistrz podjęli się organizacji obchodów, a organizacja może pomóc skompletować Honorowy Komitet Obchodów, by zaangażować szersze grono w organizację i proces zapraszania gości z zagranicy.
Towarzystwo pokusiło się o pomysł polegający na zaproszeniu aktorki Scarlet Johansson, której brat pradziadka pochodził z Grójca - to wymagałoby zaangażowania władz i najprawdopodobniej ambasady RP w Waszyngtonie - my moglibyśmy się tym zająć – pisze organizacja. 
Pod koniec listopada 1940 roku Niemcy utworzyli w Grójcu getto. Znajdowało się ono w rejonie ulic: Kościelnej, Mszczonowskiej, Zatylnej, Lewiczyńskiej, Mogielnickiej, Stodolnej, Stokowej, Starostokowej i Nowostokowej.
Na tej niewielkiej powierzchni stłoczono kilka tysięcy osób pochodzenia żydowskiego. Według danych Grójeckiego Syndykatu Rolniczego Sp. z o. o., w lipcu 1940 roku w Grójcu przebywało 5190 Żydów. Zgodnie z zestawieniem sporządzonym przez Radę Żydowską w dn. 4.11.1940 roku, podpisanym przez przewodniczącego J. Lewkowicza i kierownika Referatu Opieki Społecznej, dr Natana Boima oraz Referatu Zdrowia – dr F. Krotowskiego, w grójeckim getcie w 1462 izbach mieszkało 4793 Żydów. Grójeckie getto nie było otoczone murem, jego terenu nie strzegły także stałe posterunki, jednak za jego opuszczenie groziła kara śmierci. Porządku pilnowały patrole polskiej policji oraz nieuzbrojona żydowska Służba Porządkowa, pomocniczej formacji policyjnej, wyposażona w gumowe pejcze. Warunki panujące w getcie były tragiczne. Brakowało żywności, opału, odzieży, podstawowych środków higieniczno-sanitarnych oraz lekarstw. Żydzi nielegalnie wyprzedawali swój majątek i oszczędności, żeby zapewnić sobie minimum egzystencji. Pod koniec 1940 roku przebywało tutaj ponad 16 000 osób. Getto było systematycznie pomniejszane o kolejne uliczki. Panowała niewyobrażalna ciasnota mieszkaniowa. W małych pokoikach gnieździło się po kilka rodzin. W styczniu władze okupacyjne nakazały Żydom z okolicznych miejscowości do przenieść się do grójeckiego getta. Wkrótce w obszar getta włączono całą ulice Stokową (od nr 18 do końca).
Getto w Grójcu istniało zaledwie 3 miesiące. Zostało zlikwidowane pod koniec lutego 1941 roku. Nie ma zgodności co do dziennej daty tego wydarzenia. Najprawdopodobniej wysiedlenie miało miejsce między 22 a 24 lutego, choć niektórzy podają termin 25 lub 26 lutego. W czasie akcji deportacyjnej naziści zgromadzili na placu targowym wszystkich grójeckich Żydów (część uciekła wcześniej z Grójca i udała się do Białobrzegów), skąd przepędzili ich na stację Grójeckiej Kolejki Dojazdowej. Następnie Żydzi zostali przetransportowani do getta warszawskiego. 
Red.