Przywrócić godność – renowacja lipskich nagrobków

Stowarzyszenie Bezbłędna Gmina Błędów za kolejny cel swojej działalności postawiło sobie ratowanie zabytkowych pomników na cmentarzu w Lipiu.

Wybór nie był prosty
Stowarzyszenie wraz z księdzem proboszczem Parafii Trójcy Przenajświętszej w Lipiu wytypowało około 12 zabytkowych pomników, będących – w ich ocenie – najcenniejszymi, jeśli chodzi o bryłę czy rodzaj architektury. Osobom zaangażowanym w projekt udało się ustalić, że trzy nagrobki, które w tym roku będą poddane renowacji, nie mają opiekuna prawnego (tzn. że członkowie rodzin osób spoczywających we wspomnianych grobach nie żyją). Po długich staraniach znaleziono firmę (od pokoleń zajmującą się świadczeniem usług nagrobnych), która podjęła się odnowienia pomników – jest to firma Miet-Mar Zakład kamieniarsko-betoniarski z Grójca.

Renowacja w akcji!
W tym roku odnowione zostaną trzy pomniki. Pierwszy z nich – Zenobjusza Laryssy Domańskiego (dzierżawcy nieistniejącego już folwarku w Ginetówce), który został już oczyszczony, usunięto z niego zabrudzenia i zdjęto podkład betonowy, który nie pasował do tego monumentu. W planach jest również zainstalowanie krzyża, który znajdował się niegdyś na szczycie piaskowca. Oprócz tego będzie położona kostka, a także małe ogrodzenie przed pomnikiem. Poza tym zostaną zaklejone wszelkie pęknięcia w kamieniu nagrobnym. Kolejny pomnik, Franciszka Orzechowskiego (leśnik w Machnatce), również został już poddany renowacji – oczyszczono go z różnych naleciałości, w najbliższym czasie planowane jest także zabezpieczenie go specjalnymi preparatami. Ostatni grób, który zostanie w tym roku włączony do projektu ratowania wiekowych pomników od zapomnienia, związany jest z postacią Kunegundy Wilkońskiej (właścicielka dóbr w Wilkonicach, jej mąż był dziedzicem Trzylatkowa). Jest to monument, w którego płytę mech wniknął szczególnie głęboko. Mimo to zostanie on oczyszczony. Ponadto piaskowiec będzie sklejony (ponieważ się rozkrusza). Dodatkowo uzupełnione zostanie ogrodzenie, w którym brakuje jednego elementu.

Wszystko dzięki kweście
Środki, z których finansowane są renowacje pomników, pochodzą z datków, jakie udało się uzbierać podczas zeszłorocznego Święta Zmarłych. Pomysłodawczynią pierwszej kwesty na rzecz odnowy nagrobków cmentarnych w Lipiu była Barbara Frydrych – członkini grupy historycznej Stowarzyszenia Bezbłędna Gmina Błędów. 1 listopada 2021 r. kwestowali zarówno członkowie stowarzyszenia, jak i uczniowie ze szkoły podstawowej w Lipiu. Udało się uzbierać 3 800 zł, za które aktualnie opłacane są prace związane z renowacją wspomnianych nagrobków. – Przywróciliśmy tym grobom godność. – mówi Joanka Szewczyk, prezes stowarzyszenia. – Pomniki wyglądają teraz tak, że można je na nowo podziwiać. Widać, że są one zadbane i że pamiętamy o nich.

31 października i 1 listopada
Stowarzyszenie nie ustaje w swoich działaniach i w tym roku również dzielnie podejmuje inicjatywę wspólnego kwestowania na rzecz ratowania zabytkowych pomników. Jak opowiadała Marianna Szewczyk – członkini stowarzyszenia – Plany są podobne, jak w zeszłym roku. Będziemy działać wspólnie ze szkolnym kołem wolontariatu przy Publicznej Szkole Podstawowej im. Stanisława Fiedorowicza w Lipiu oraz członkami stowarzyszenia.
31 października na cmentarzu w Lipiu zbiórka prowadzona będzie w godzinach 13.00- 16.00. Drugim dniem, kiedy można przyłączyć się do kwestowania, jest 1 listopada, w godz. 8.00-16.00.

Nieoceniona pomoc wolontariuszy
Nie można również zapomnieć o wolontariuszach, którzy biorą czynny udział w przedsięwzięciu organizowanym przez Stowarzyszenie Bezbłędna Gmina Błędów. Oczywiście to oni zbierają datki podczas kwesty, jednakże na tym ich działalność się nie kończy. O specjalnym zadaniu do wykonania, jakie powierzyła im Joanna Szewczyk, opowiadały Adrianna Mróz oraz Zofia Jakubczyk – uczennice 8 klasy Szkoły Podstawowej w Lipiu – które dostały listę żołnierzy pochowanych na lipskim cmentarzu i miały odszukać groby członków Armii Krajowej. Udało im się odnaleźć 6 pomników i zrobić im zdjęcia
Pomysł ten jest związany z pracami grupy historycznej działającej w Stowarzyszeniu, która 14 maja br. – podczas II Nocy Muzeów – nagłośniła mało znany fakt, że w Lipiu działał Ośrodek VIII ZWZ AK, który liczył 225(!) żołnierzy. Aktualnie członkowie grupy zbierają dane na temat działań ośrodka, tworzą listę żołnierzy i jak sami przyznają – jest to zobowiązanie, jakie nakłada na nich historia. – Naszą siedzibą jest stara lipska plebania, która była punktem spotkań i odpraw lipskiego oddziału AK. Ten fakt po prostu zobowiązuje nas do badań i przywracania pamięci o zdarzeniach, jakie miały wtedy miejsce w Lipiu – opowiadała Joanna Szewczyk.
Xymena Korczak